Lý thuyết Các cuộc cách mạng tư sản ở châu Âu và Bắc Mỹ - Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo

BÀI 1: CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN Ở CHÂU ÂU VÀ BẮC MỸ

1. Cách mạng tư sản Anh

a) Nguyên nhân:

- Nguyên nhân sâu xa:

+ Sự phát triển kinh tế dẫn đến nhu cầu về quyền lực chính trị: dẫn đến sự xuất hiện của tầng lớp tư sản – quý tộc mới.

=> Có thế lực về kinh tế, tầng lớp này xuất hiện nhu cầu được khẳng định về quyền lực chính trị (biểu hiện qua quyền lực của Nghị viện). 

+ Nhu cầu tôn trọng truyền thống trong sinh hoạt chính trị: Truyền thống tôn trọng nhau giữa quốc vương và Nghị viện trong sinh hoạt chính trị tại nước Anh được thiết lập từ thế kỉ XIII. Các vua dòng xtiu-ớt đã cai trị chuyên chế. 

=> Bất ổn về chính trị.

- Nguyên nhân trực tiếp: Nghị viện từ chối yêu cầu tăng thuế của vua Sác-lơ I và thông qua luật hạn chế quyền lực của nhà vua. 

b) Kết quả, ý nghĩa, tính chất và đặc điểm

- Kết quả: Chính quyền quân chủ lập hiến được xác lập tại nước Anh thay cho chế độ quân chủ chuyên chế. 

- Ý nghĩa: mở đường cho nền kinh tế tư bản ở nước Anh phát triển, chấm dứt nền cai trị chuyên chế.

- Tính chất: đáp ứng nhu cầu, quyền lợi của giai cấp tư sản.

- Đặc điểm: diễn ra dưới hình thức nội chiến.

2. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ

a) Nguyên nhân

- Địa điểm diễn ra cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ: 

+ Bô-xtơn: nơi diễn ra sự kiện “Tiệc trà Bô-xtơn” ngày 16/12/1773.

+ Phi-la-đen-phi-a: nơi đại biểu 13 thuộc địa thông qua Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố tách khỏi đế quốc Anh ngày 4/7/1776).

+ I-oóc-tao: nơi quân đội Anh đầu hàng tướng G. Oa-sinh-tơn năm 1781.

- Nguyên nhân chủ đạo dẫn đến việc nhân dân thuộc địa tiến hành cuộc chiến tranh tách khỏi đế quốc Anh: 

+ Mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển tự do nền kinh tế tư bản chủ nghĩa của nhân dân thuộc địa.

=> Mâu thuẫn quan trọng nhất.

+ Các đạo luật cản trở, sắc thuế hà khắc của vua Anh. 

b. Kết quả, ý nghĩa, tính chất và đặc điểm

- Kết quả:

+ Chiến tranh giành độc lập thắng lợi hoàn toàn.

+ Hiệp ước Pa-ri được kí kết: Anh công nhận độc lập của 13 thuộc địa, chấm dứt nền cai trị chuyên chế của Anh ở Bắc Mỹ. 

- Ý nghĩa:

+ Một quốc gia mới ra đời: Hợp chúng quốc Mỹ.

+ Tuyên ngôn Độc lập xác định quyền con người và quyền độc lập của các thuộc địa.

+ Mở đường cho nền kinh tế tư bản ở Bắc Mỹ phát triển.

- Tính chất: đáp ứng nhu cầu, quyền lợi của giai cấp tư sản.

- Đặc điểm: diễn ra dưới hình thức chiến tranh giành độc lập.

3. Cách mạng tư sản Pháp

a) Nguyên nhân

- Tình hình nông nghiệp: lạc hậu, nạn mất mùa, đói kém thường xuyên xảy ra.

- Tình hình công nghiệp, thương nghiệp: 

+ Phát triển nhưng bị cản trở bởi chính sách thuế của nhà vua.

+ Tiền tệ và đơn vị đo lường không thống nhất, ngân sách thâm hụt. 

- Mâu thuẫn xã hội: đẳng cấp thứ ba bất bình với chính sách của nhà vua và hai đẳng cấp trên. 

- Cách thức giải quyết mâu thuẫn kinh tế, xã hội của vua Lu-i XVI: triệu tập Hội nghị ba đẳng cấp về tăng thuế cũ, đặt ra thuế mới. 

→ Hội nghị giải tán vì sự tranh cãi giữa các đẳng cấp. 

=> Ngày 14/7/1789, cách mạng Pháp bùng nổ. 

b. Kết quả, ý nghĩa, tính chất và đặc điểm

- Kết quả:

+ Xoá bỏ chế độ quân chủ chuyên chế, thành lập nền cộng hoà (sự kiện tháng 9/1792).

+ Bảo vệ được thành quả cách mạng (sự kiện tháng 7/1793) 

- Ý nghĩa:

+ Khẳng định các quyền tự do dân chủ của công dân (sự kiện tháng 8/1789).

+ Mở đường cho kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nước Pháp phát triển.

+ Ảnh hưởng lớn đến tiến trình lịch sử châu Âu suốt thế kỉ XIX.

- Tính chất: đáp ứng nhu cầu, quyền lợi của giai cấp tư sản, do giai cấp tư sản lãnh đạo.

- Đặc điểm: diễn ra dưới hình thức nội chiến và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.