Đề thi học kì 1 Văn 12 Chân trời sáng tạo - Đề số 9

Đề thi

I. PHẦN ĐỌC HIỂU 

Đọc văn bản sau:

 12.4.68

Rừng chiều sau một cơn mưa, những lá cây xanh trong trước ánh nắng, mỏng mảnh xanh gầy như bàn tay một cô gái cấm cung.

Không khí trầm lặng và buồn lạ lùng. Cả khu nhà bệnh nhân im lặng, bên khu nhân viên cũng chỉ nghe thấy tiếng Hường rì rầm trò chuyện với ai. Một nỗi nhớ mênh mang bao trùm quanh mình. Nhớ ai? Nhớ ba, nhớ má, nhớ những người vừa ra đi… và nhớ cả một người bệnh nhân đang chờ mình đến với anh nữa. Bên trong nỗi nhớ hình như có một nỗi buồn sâu kín, thầm lặng nhưng rất nặng nề. Dù sao vết thương lòng vẫn đang rỉ máu, dù mình có muốn lấy công việc lấy mọi nỗi nhớ khác đè lên trên, nó vẫn trỗi dậy, xót xa vô cùng. Hãy quên đi Th. ơi! Hãy quên đi mà tìm lại niềm hy vọng mới mẻ xanh tốt trong lành hơn. Hãy lấy niềm tự hào mà quên đi thất vọng. Con người ấy đâu có xứng đáng với tình yêu trong trắng, chung thuỷ của Thuỳ.

Ơi những người thân yêu của tôi trên quê hương Đức Phổ này, có ai hiểu và cảm thông hết nỗi lòng tôi chăng? Nỗi lòng một cô gái đầy ước mơ hy vọng mà không được đáp lại một cách xứng đáng?

 (Trích Nhật kí Đặng Thuỳ Trâm, NXB Hội Nhà văn)

Chú thích: “Nhật kí Đặng Thuỳ Trâm” là tập nhật kí được viết từ năm 1968 đến 1970, ghi chép chân thực về cuộc sống hàng ngày của bản thân, đồng đội ở nơi tuyến đầu chống đế quốc Mỹ, về nỗi đau của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh và cả khát khao cháy bỏng ngày đất nước hoà bình để trở về với Hà Nội thân yêu.

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. Xác định dấu hiệu để nhận biết thể loại của văn bản.

Câu 2. Chỉ ra biện pháp tu từ trong câu sau: Rừng chiều sau một cơn mưa, những lá cây xanh trong trước ánh nắng, mỏng mảnh xanh gầy như bàn tay một cô gái cấm cung.

Câu 3. Phân tích hiệu quả của yếu tố phi hư cấu trong đoạn trích.

Câu 4. Trình bày tác dụng của việc kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật trong văn bản.

Câu 5. Nêu ý nghĩa tác động của văn bản đối với thế hệ trẻ ngày nay.

II. PHẦN VIẾT 

Câu 1. 

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) nêu cảm nhận của em về hình ảnh bác sĩ Đặng Thùy Trâm ở đoạn trích phần Đọc hiểu.

Câu 2. 

Phải chăng sự khác biệt làm nên giá trị của người trẻ tuổi?

Từ góc nhìn của người trẻ, anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ về vấn đề trên.

Đáp án

I. PHẦN ĐỌC HIỂU 

Câu 1:

Phương pháp: 

Căn cứ vào đặc điểm các tiểu loại kí để xác định 

Cách giải: 

- Thể loại của văn bản là nhật kí. 

- Dấu hiệu: Hình thức tự thuật có độ tin cậy cao, được thể hiện dưới dạng ghi chép hàng ngày, có đánh số ngày, tháng, năm.

Câu 2:

Phương pháp: 

Vận dụng kiến thức về các biện pháp tu từ 

Cách giải: 

Biện pháp tu từ nhân hoá/so sánh: những lá cây xanh trong trước ánh nắng, mỏng mảnh xanh gầy như bàn tay một cô gái cấm cung.

Câu 3:

Phương pháp: 

Căn cứ vào nội dung văn bản để phân tích tính phi hư cấu 

Cách giải: 

- Tính phi hư cấu của đoạn trích: Những sự kiện có thực mà tác giả đã trực tiếp tham gia hay chứng kiến, biểu hiện ở các mốc thời gian cụ thể, địa điểm cụ thể (rừng, khu nhà bệnh nhân).

- Hiệu quả: Tạo độ tin cậy đối với người đọc về những thông tin xác thực hằng ngày được người viết ghi lại.

Câu 4:

Phương pháp: 

Nhận diện yếu tố trần thuật, miêu tả để nhận biết và phân tích tác dụng 

Cách giải: 

- Đoạn văn có sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật: Không khí trầm lặng và buồn lạ lùng. Cả khu nhà bệnh nhân im lặng, bên khu nhân viên cũng chỉ nghe thấy tiếng Hường rì rầm trò chuyện với ai.

- Sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật khiến cho sự việc hiện lên cụ thể, sinh động; đồng thời thể hiện được thái độ và đánh giá của người viết.

Câu 5:

Phương pháp: 

Văn bản có ý nghĩa đối với thế hệ trẻ ngày nay:

- Lời cổ vũ, khuyến khích, động lực cho thế hệ trẻ vươn lên vượt khó.

- Tuổi trẻ phải ghi nhớ công ơn to lớn của những người đã hi sinh cho cuộc sống hòa bình hôm nay.

- Tuổi trẻ cần chăm chỉ học hành, đưa đất nước đi lên, phát triển, sánh vai với cường quốc năm châu.

Cách giải: 

Đoạn trích “Nhật kí Đặng Thùy Trâm” mang đến nhiều bài học sâu sắc cho thế hệ trẻ ngày nay. Trước hết, đó là lời động viên chân thành, khích lệ chúng ta biết vượt lên nghịch cảnh, như cách bác sĩ Trâm đã tự nhủ mình "hãy quên đi" để tìm lại niềm hy vọng. Đồng thời, những dòng nhật ký ấy cũng nhắc nhở chúng ta phải luôn ghi nhớ công ơn của thế hệ cha anh đã hi sinh vì nền độc lếp tự do của Tổ quốc. Từ đó, mỗi người trẻ càng thêm ý thức trách nhiệm, không ngừng học tập và rèn luyện để góp sức xây dựng đất nước ngày càng phát triển, thực hiện khát vọng mà bao thế hệ đi trước hằng mong ước.

II. PHẦN VIẾT 

Câu 1:

Phương pháp: 

Dàn ý:

- Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm, đoạn trích.

- Sự cảm nhận của bác sĩ Đặng Thuỳ Trâm về không gian, thời gian: Rừng chiều sau một cơn mưa. Cảnh vật thiên nhiên đẹp, lãng mạn: những lá cây xanh trong trước ánh nắng, mỏng mảnh xanh gầy như bàn tay một cô gái cấm cung.

- Không khí buồn làm cho tác giả nhớ người thân, nhớ những người vừa ra đi và nhớ bệnh nhân – “anh”.

- Sự trăn trở của tác giả về tình yêu thầm kín, tình yêu đơn phương với “anh”.

=> Đặng Thuỳ Trâm là một bác sĩ giàu lòng yêu nước, hết mình với công việc, lối sống tình cảm, sống nội tâm, tình yêu trong sáng,… Bác sĩ Đặng Thuỳ Trâm là hiện thân của thế hệ trẻ nhiệt huyết, sẵn sàng cống hiến tuổi xuân cho Tổ quốc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Cách giải: 

Đoạn trích nhật ký ngày 12.4.1968 của bác sĩ Đặng Thùy Trâm đã phác họa một cách chân thực và cảm động hình ảnh người nữ trí thức - chiến sĩ giữa chiến trường khốc liệt. Trong khung cảnh rừng chiều tĩnh lặng sau cơn mưa, tâm hồn nghệ sĩ của chị hiện lên qua những cảm nhận tinh tế về thiên nhiên "mỏng mảnh xanh gầy như bàn tay một cô gái cấm cung". Thế nhưng, không gian ấy cũng chính là chất xúc tác cho một nỗi buồn mênh mang và nỗi nhớ da diết trào dâng trong lòng người con gái Hà Nội xa nhà: nhớ ba má, nhớ những người đã ra đi, và cả nỗi nhớ day dứt về một người bệnh nhân đặc biệt. Đằng sau những dòng tâm sự ấy là một trái tim khao khát yêu thương, một tình yêu đơn phương trong sáng nhưng cũng đầy trăn trở, tổn thương. Vượt lên trên tất cả, qua từng trang nhật ký, chúng ta thấy hiện lên hình ảnh một người bác sĩ giàu lòng yêu nước, hết mình vì công việc, một con người sống nội tâm, tình cảm nhưng cũng vô cùng mạnh mẽ khi biết tự đấu tranh để vượt qua nỗi đau riêng. Bác sĩ Đặng Thùy Trâm chính là hiện thân rực rỡ của thế hệ trẻ Việt Nam nhiệt huyết, sẵn sàng hiến dâng tuổi thanh xuân cho lý tưởng cao đẹp của dân tộc.

Câu 2:

Phương pháp: 

Dàn ý:

* Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận.

* Thân bài:

- Giải thích: “Tuổi trẻ” là những người trong độ tuổi thanh niên, tràn đầy sức sống, nhiệt huyết, ước mơ… Họ là chủ nhân tương lai của đất nước. “Khác biệt” nghĩa là khác nhau, có những nét riêng làm cho có thể phân biệt với nhau. Câu hỏi được đặt ra là sự khác biệt nơi mỗi bạn trẻ có đem lại cho họ những giá trị hay không.

- Bàn luận:

+ Sống khác biệt chính là một cách đem lại nhiều giá trị cho bản thân, nhất là đối với người trẻ. Bởi vì, tuổi trẻ là tuổi của nhiệt huyết, sáng tạo, đam mê, dám nghĩ dám làm, không ngại dấn thân và thử thách.

+ Khi sống khác biệt, bạn trẻ chọn được cho mình hướng đi riêng, khẳng định màu sắc đặc biệt, duy nhất của bản thân, không bị lu mờ, rập khuôn, sáo rỗng.

+ Sống khác biệt giúp tuổi trẻ tăng khả năng tư duy, sáng tạo, tạo dựng được con đường sự nghiệp cá nhân.

+ Sống khác biệt giúp bạn trẻ mới có cơ hội va vấp, đụng chạm nhiều điều mới mẻ trong cuộc đời, tích lũy được kinh nghiệm, vốn sống cho bản thân, từ đó trưởng thành hơn về nhận thức và hành động.

+ Tuy vậy, sự khác biệt chưa chắc làm nên giá trị cho người trẻ tuổi. Bởi lẽ, theo đuổi lối sống khác biệt đôi lúc làm họ trở nên buông thả, chạy theo những thứ không phép, vượt xa thuần phong mỹ tục.

- Mở rộng vấn đề, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác.

+ Một số bạn trẻ thụ động, không dám vươn mình sống khác biệt, không dám chọn lối đi riêng để khẳng định giá trị bản thân.

* Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận.

Cách giải: 

Bài viết tham khảo:

Trong xã hội hiện đại không ngừng phát triển, giới trẻ ngày càng có nhiều cơ hội để thể hiện bản thân và khẳng định vị trí của mình. Một câu hỏi thường được đặt ra: phải chăng sự khác biệt chính là yếu tố then chốt làm nên giá trị của người trẻ tuổi? Đây không chỉ là vấn đề nhận thức mà còn là câu hỏi đáng suy ngẫm về cách mà thế hệ trẻ đang định hình giá trị bản thân trong xã hội đương đại.

Trước hết, cần hiểu rõ "tuổi trẻ" là khoảng thời gian đẹp nhất của đời người, khi con người tràn đầy sức sống, nhiệt huyết, ước mơ và hoài bão. Họ chính là chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng nòng cốt trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Còn "khác biệt" được hiểu là những điểm riêng biệt, độc đáo, không trùng lặp trong suy nghĩ, tính cách, phong cách sống hay cách hành động của mỗi cá nhân. Vấn đề đặt ra là liệu những khác biệt ấy có thực sự tạo nên giá trị cho người trẻ hay không?

Thực tế cho thấy, sống khác biệt chính là một trong những cách quan trọng để người trẻ tạo dựng giá trị cho bản thân. Tuổi trẻ là giai đoạn con người có nhiều năng lượng nhất, dám nghĩ dám làm, không ngại thử thách và dấn thân. Khi dám sống khác biệt, người trẻ sẽ tìm được hướng đi riêng, khẳng định được màu sắc cá nhân độc đáo, không bị hòa tan trong đám đông hay rập khuôn theo lối mòn. Chính sự khác biệt ấy giúp họ không bị lu mờ giữa hàng ngàn người trẻ khác.

Hơn thế, sống khác biệt còn thúc đẩy tư duy sáng tạo, giúp người trẻ tạo dựng được con đường sự nghiệp riêng biệt. Trong thời đại 4.0, những người trẻ dám nghĩ khác, làm khác thường là những người tiên phong, tạo ra những giá trị mới cho xã hội. Họ không ngại va vấp, dám đối mặt với thử thách, và chính từ những trải nghiệm ấy, họ tích lũy được vốn sống quý báu, trưởng thành hơn trong nhận thức và hành động.

Tuy nhiên, cần phải nhìn nhận một cách khách quan rằng không phải sự khác biệt nào cũng tạo nên giá trị tích cực. Có những bạn trẻ hiểu nhầm khác biệt với sự dị biệt, lập dị, thậm chí là những hành vi trái với thuần phong mỹ tục. Sự khác biệt chỉ thực sự có giá trị khi nó dựa trên nền tảng của tri thức, đạo đức và kỹ năng thực sự. Một sự khác biệt thiếu hiểu biết, thiếu văn hóa không những không tạo nên giá trị mà còn làm giảm đi giá trị của bản thân.

Đáng buồn thay, vẫn còn không ít bạn trẻ sống thụ động, không dám thể hiện cái tôi cá nhân, không dám chọn lối đi riêng để khẳng định giá trị bản thân. Họ chọn cách an toàn là đi theo lối mòn của số đông, sợ thất bại, sợ bị đánh giá. Nhưng họ không hiểu rằng, chính sự an toàn ấy lại là rào cản lớn nhất ngăn họ tỏa sáng.

Tóm lại, sự khác biệt đúng nghĩa chính là một trong những yếu tố quan trọng làm nên giá trị của người trẻ tuổi. Tuy nhiên, sự khác biệt ấy cần được xây dựng trên nền tảng của tri thức, đạo đức và kỹ năng thực sự. Mỗi bạn trẻ cần dũng cảm tìm kiếm và khẳng định giá trị riêng của bản thân, nhưng đồng thời cũng cần không ngừng học hỏi, rèn luyện để hoàn thiện mình. Bởi lẽ, giá trị đích thực của tuổi trẻ không chỉ nằm ở việc khác biệt với người khác, mà quan trọng hơn là ở khả năng tạo ra những giá trị tích cực cho bản thân, gia đình và xã hội.