Đề thi học kì 1 Văn 12 Cánh diều - Đề số 10

Đề thi

I. ĐỌC HIỂU 

Đọc văn bản:

Lắng nghe không chỉ đơn thuần là việc nghe và hiểu ý kiến hoặc thông tin của người khác, mà còn là thể hiện sự quan tâm và đồng cảm. Khi lắng nghe, chúng ta tạo điều kiện thuận lợi để người khác chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ và kinh nghiệm của họ một cách tự nhiên và thoải mái hơn.

Trong cuộc sống, ai cũng đều gặp phải những khó khăn, trở ngại và cần có người để chia sẻ, giúp đỡ. Bởi vậy, chúng ta cần lắng nghe tâm sự từ những người xung quanh để đồng cảm và thấu hiểu.

Lắng nghe là một kỹ năng quan trọng và là chìa khóa của thành công trong cuộc sống. Đó là việc chúng ta nhẫn nại và chân thành lắng nghe tâm sự và chia sẻ của người khác để đồng cảm và rút ra bài học cho chính mình.

Lắng nghe và đồng cảm với người khác sẽ giúp chúng ta nhận ra và hiểu được nhiều điều hơn và có nhiều bài học quý giá. Nếu biết lắng nghe, chúng ta có thể nhận được những nhận xét và đánh giá của người khác về bản thân, từ đó có cái nhìn khách quan, toàn diện hơn về bản thân để phát huy mặt mạnh và khắc phục mặt yếu.

Mỗi người đều có nhu cầu chia sẻ và lắng nghe, và khi lắng nghe người khác, chúng ta cũng có thể chia sẻ với họ. Học cách lắng nghe mang lại ý nghĩa và vai trò to lớn đối với cuộc sống con người. Những người biết lắng nghe là những người có lòng kiên trì, nhẫn nại và biết gạt bỏ cái tôi để tiếp thu và lĩnh hội.

Bên cạnh đó, lắng nghe còn giúp con người thấu hiểu và bao dung cho nhau, xây dựng một xã hội tích cực và đẹp hơn.

Tuy nhiên, trong cuộc sống vẫn còn nhiều người chưa biết lắng nghe người khác, chỉ cho rằng lí lẽ của mình là đúng, câu chuyện của mình mới là hay, chia sẻ của mình mới đáng được quan tâm. Từ đó, họ tỏ thái độ xem thường thậm chí thiếu tôn trọng ý kiến của người khác. Cũng có người chỉ muốn chia sẻ những khó khăn và đau khổ của mình mà không chịu lắng nghe tiếng lòng của người khác. Vì vậy, nếu mỗi người chúng ta bớt đi một chút cái tôi, biết lắng nghe và thấu hiểu thì cuộc sống sẽ trở nên tốt đẹp hơn.

Học cách lắng nghe là chúng ta đang học cách thấu hiểu cuộc sống

(Nguyễn Đình Ánh, Học cách lắng nghe, Báo Giáo dục và Thời đại, ngày 27/10/2024)

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. Xác định thể loại của văn bản trên.

Câu 2. Trong đoạn trích, tác giả đã nhận định những người biết lắng nghe là những người như thế nào?

Câu 3. Nhận xét về mức độ phù hợp giữa nội dung nghị luận với nhan đề của văn bản Học cách lắng nghe.

Câu 4.  Phân tích tác dụng của biện pháp điệp từ trong đoạn trích sau:

Mỗi người đều có nhu cầu chia sẻ và lắng nghe, và khi lắng nghe người khác, chúng ta cũng có thể chia sẻ với họ. Học cách lắng nghe mang lại ý nghĩa và vai trò to lớn đối với cuộc sống con người. Những người biết lắng nghe là những người có lòng kiên trì, nhẫn nại và biết gạt bỏ cái tôi để tiếp thu và lĩnh hội.

Câu 5. Theo anh chị, điều gì sẽ xảy đến khi mỗi chúng ta “chỉ muốn chia sẻ những khó khăn và đau khổ của mình mà không chịu lắng nghe tiếng lòng của người khác” ? (Trình bày từ 5-7 dòng)

II. VIẾT 

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bàn về sự cần thiết của việc biết lắng nghe trong cuộc sống.

Đáp án

I. ĐỌC HIỂU 

Câu 1: 

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức về các thể loại đã học để xác định 

Cách giải: 

Thể loại: nghị luận

Câu 2: 

Phương pháp:

Đọc kĩ văn bản để chỉ ra chi tiết phù hợp 

Cách giải: 

Trong đoạn trích, tác giả đã nhận định những người biết lắng nghe là những người có lòng kiên trì, nhẫn nại và biết gạt bỏ cái tôi để tiếp thu và lĩnh hội.

Câu 3:

Phương pháp:

Căn cứ vào nội dung văn bản để phân tích mối quan hệ nhan đề và nội dung 

Cách giải: 

Nhận xét về mức độ phù hợp giữa nội dung nghị luận với nhan đề của văn bản Học cách lắng nghe.

- Nhan đề phù hợp, khái quát được nội dung chính của văn bản. Các luận điểm, lý lẽ trong văn bản và nhan đề có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.

- Các thông tin trong văn bản đều hướng về làm rõ các ý nghĩa của việc lắng nghe và cách để lắng nghe đối với bản thân, với người xung quanh và với xã hội.

Câu 4:

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ điệp ngữ để phân tích tác dụng 

Cách giải: 

- Biện pháp điệp từ: lắng nghe.

- Tác dụng:

+ Nghệ thuật: giúp cách diễn đạt ấn tượng, tạo điểm nhấn, dễ hiểu.

+ Nội dung: Nhấn mạnh vai trò, sự cần thiết của việc biết lắng nghe trong cuộc sống.

Câu 5:

Phương pháp:

Gợi ý:

- Chỉ biết chia sẻ, yêu cầu người khác lắng nghe những đau khổ, khó khăn của mình, ta dần trở nên ích kỉ, phiến diện, một chiều, chỉ muốn nhận lại, không muốn cho đi…

- Không chịu lắng nghe tiếng lòng của người khác, ta khó thấu hiểu, cảm thông, tháo gỡ vướng mắc, chia sẻ đồng cảm, dần trở nên bị xa lánh, cô đơn...

- …

Cách giải: 

Khi con người chỉ chăm chăm chia sẻ nỗi đau của riêng mình mà khép kín trái tim trước những tâm tư của người khác, họ đang vô tình xây lên những bức tường ngăn cách. Sự ích kỷ này không chỉ khiến tâm hồn trở nên chai sạn mà còn làm nghèo nàn đi đời sống tinh thần của chính mình. Bởi lẽ, trong giao tiếp, nếu chỉ muốn nhận mà không cho đi, ta đang phá vỡ sự cân bằng vốn có của mọi mối quan hệ. Không biết lắng nghe đồng nghĩa với việc đánh mất cơ hội thấu hiểu những góc khuất trong cuộc đời người khác, và từ đó, cũng đánh mất đi cơ hội nhìn thấy chính mình qua lăng kính đa chiều. Kết cục tất yếu là một cuộc sống cô độc, nơi ta mãi mãi là một hòn đảo lẻ loi giữa đại dương bao la của những tâm hồn không thể chạm đến nhau.

II. VIẾT

Phương pháp:

* Giới thiệu vấn đề nghị luận

* Thể hiện quan điểm của người viết về sự cần thiết của việc biết lắng nghe. Có thể theo một số gợi ý sau:

- Lắng nghe là việc mỗi người nhẫn nại, chân thành nghe người khác tâm sự, chia sẻ về những câu chuyện của họ.

- Sự cần thiết của việc biết lắng nghe;

+ Lắng nghe giúp ta học hỏi kinh nghiệm để ngày càng hoàn thiện bản thân.

+ Lắng nghe còn giúp mỗi người thấu hiểu tâm tư tình cảm, hoàn cảnh của những người xung quanh.

+ Biết lắng nghe giúp mỗi người có hành động và ứng xử đúng đắn, phù hợp. Từ đó, xây dựng và phát triển các mối quan hệ tốt đẹp trong cuộc sống.

- Bình luận: 

+ Không biết lắng nghe sẽ khó để đạt được thành công và hoàn thiện bản thân.

+ Nên biết chọn lọc để lắng nghe những điều tích cực, có ích.

* Khẳng định lại ý nghĩa và sự cần thiết của việc biết lắng nghe

Cách giải: 

Bài viết tham khảo: 

Trong nhịp sống hối hả của xã hội hiện đại, con người dường như đang dành quá nhiều thời gian để nói mà quên mất rằng lắng nghe mới chính là chìa khóa của mọi sự thấu hiểu. Có người từng nói: "Con người mất hai năm để học nói nhưng phải mất cả đời để học lắng nghe". Quả thật, việc biết lắng nghe không chỉ là một kỹ năng sống cần thiết mà còn là phẩm chất quý giá góp phần hình thành nhân cách và dẫn lối đến thành công.

Trước hết, cần hiểu rằng lắng nghe không đơn thuần là nghe bằng tai, mà là một quá trình chủ động, nhẫn nại và chân thành tiếp nhận thông tin, cảm xúc từ người khác. Đó là sự tập trung cao độ, thấu hiểu và đồng cảm với những tâm tư, trải nghiệm mà đối phương chia sẻ. Nếu như "nghe" là hoạt động thuần túy của thính giác, thì "lắng nghe" là sự huy động của cả trí tuệ và trái tim.

Sự cần thiết của việc biết lắng nghe được thể hiện trước hết ở vai trò giúp mỗi người hoàn thiện bản thân. Khi biết lắng nghe, ta có cơ hội tiếp thu tri thức, kinh nghiệm quý báu từ người đi trước và những người xung quanh. Những lời góp ý chân thành, những lời phê bình xác đáng chính là tấm gương phản chiếu chân thực nhất những ưu điểm và hạn chế của bản thân. Một học sinh biết lắng nghe thầy cô giảng bài sẽ tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn; một nhà lãnh đạo biết lắng nghe nhân viên sẽ đưa ra những quyết định sáng suốt hơn. Trong thực tiễn, những nhà lãnh đạo thành công như Bill Gates cũng thường xuyên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lắng nghe nhân viên và khách hàng. Chính nhờ biết lắng nghe, ta không ngừng trau dồi và phát triển bản thân mỗi ngày.

Không dừng lại ở đó, lắng nghe còn là cầu nối vững chắc giúp con người thấu hiểu nhau hơn. Trong cuộc sống, mỗi người đều mang trong mình những nỗi niềm, trăn trở riêng cần được sẻ chia. Một người biết lắng nghe sẽ nhận ra những điều ẩn sau mỗi câu chuyện, mỗi số phận. Khi ta lắng nghe cha mẹ, ta hiểu được những vất vả, lo toan của các người; khi ta lắng nghe bạn bè, ta cảm nhận được những khó khăn, thử thách họ đang đối mặt. Sự lắng nghe chân thành có sức mạnh xoa dịu những tổn thương, hàn gắn những rạn nứt và kết nối những trái tim. Một xã hội biết lắng nghe chắc chắn sẽ là một xã hội nhân văn và tràn đầy tình yêu thương.

Hơn thế nữa, biết lắng nghe giúp mỗi người có những ứng xử phù hợp, xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp. Khi thấu hiểu hoàn cảnh, tâm tư của người khác, ta sẽ biết cách cư xử khéo léo, tế nhị và có trách nhiệm hơn. Sự lắng nghe giúp ta tránh được những phán xét vội vàng, những quyết định thiếu suy nghĩ. Trong gia đình, lắng nghe giúp các thành viên gắn kết; trong công việc, lắng nghe tạo nên môi trường hợp tác hiệu quả; trong xã hội, lắng nghe xây dựng cộng đồng văn minh, tiến bộ.

Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn còn nhiều người chưa nhận thức đúng về tầm quan trọng của việc lắng nghe. Họ chỉ muốn thể hiện cái tôi của mình, luôn cho rằng ý kiến của bản thân là đúng đắn nhất. Hệ quả là họ tự đánh mất đi cơ hội học hỏi, tự cô lập mình và khó có thể đạt được thành công trọn vẹn. Đáng chú ý, lắng nghe không có nghĩa là tiếp nhận mọi thông tin một cách thụ động mà cần có sự chọn lọc, tiếp thu những điều tích cực, tránh xa những luồng thông tin tiêu cực, độc hại.

Tóm lại, biết lắng nghe là một phẩm chất vô cùng cần thiết trong cuộc sống. Nó không chỉ giúp chúng ta hoàn thiện nhân cách, mở rộng hiểu biết mà còn góp phần xây dựng những mối quan hệ chân thành và một xã hội tốt đẹp hơn. Mỗi chúng ta hãy bắt đầu rèn luyện kỹ năng này từ những điều nhỏ nhất: lắng nghe gia đình, lắng nghe bạn bè, và cả lắng nghe chính tiếng nói nội tâm của mình.