Đề thi học kì 1 Văn 12 Cánh diều - Đề số 8

Đề thi

I. ĐỌC HIỂU 

Đọc đoạn trích:

"8.10.[68]

(1) Nắng đầu thu tươi vàng óng ả tràn ngập cả khu rừng. Nắng đầu thu với những cơn gió se môi và se cả lòng người. Lại nhớ...nhớ mênh mông sâu thẳm như lòng đại dương đang ôm tròn thân mình dải đất Việt Nam. Nhớ từ một người bạn hiền lành, kín đáo có ngôi nhà nhỏ cuối phố Đội Cấn, nhớ đến đứa em tinh nghịch có mái tóc mềm kẹp bổng lên cao, nhớ một đứa em trai miền Nam vừa gửi thư tạm biệt trước lúc lên đường đi học, nhớ một đứa em thân thiết có đôi mắt long lanh dưới hàng mi dài và nhớ sao một người thân yêu đã vĩnh viễn nằm yên nghỉ trên bờ biển quê hương.

           Đất nước ơi! Bao giờ cho nhớ thương nguôi bớt, bao giờ cho đất nước thanh bình? Mình biết ngày thắng lợi không xa nữa nhưng sao vẫn thấy hạnh phúc xa vời quá. Liệu có được thấy ngày hạnh phúc ấy nữa không? “Người cộng sản rất yêu cuộc sống nhưng khi cần vẫn có thể nhẹ nhàng mà chết được.” Chết mà vẫn yêu sao cuộc sống, cuộc sống mà người ta đã đổi bằng mồ hôi nước mắt và máu xương suốt hai mươi ba năm nay. [....]

14.7 [69]

(2) Hôm nay là ngày sinh của ba, mình nhớ lại ngày đó giữa bom rơi đạn nổ. Mới hôm qua một tràng pháo bất ngờ đã giết chết năm người và làm bị thương hai người. Mình cũng nằm trong làn đạn lửa của những trái pháo cực nặng ấy. Mọi người còn chưa qua cái ngạc nhiên lo sợ. Vậy mà mình vẫn như xưa nay, nhớ thương, lo lắng và suy tư đè nặng trong lòng. Ba má và các em yêu thương, ở ngoài đó ba má và các em làm sao thấy hết được cuộc sống ở đây. Cuộc sống vô cùng anh dũng, vô cùng gian nan, chết chóc hy sinh còn dễ dàng hơn ăn một bữa cơm. Vậy mà người ta vẫn bền gan chiến đấu. Con cũng là một trong muôn nghìn người đó, con sống chiến đấu và nghĩ rằng mình sẽ ngã xuống vì ngày mai của dân tộc. Ngày mai trong tiếng ca khải hoàn sẽ không có con đâu. Con tự hào vì đã dâng trọn đời mình cho Tổ quốc. Dĩ nhiên con cũng cay đắng vì không được sống tiếp cuộc sống hòa bình hạnh phúc mà mọi người trong đó có con đã đổ máu xương để giành lại. Nhưng có gì đâu, hàng triệu người như con đã ngã xuống mà chưa hề được hưởng trọn lấy một ngày hạnh phúc. Cho nên có ân hận gì đâu!"

                      (Trích Nhật ký Đặng Thùy Trâm, NXB Hội Nhà văn, 2023, tr.76, tr.160)

Thực hiện các yêu cầu: 

Câu 1. Xác định hai biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn sau:

“Nhớ từ một người bạn hiền lành, kín đáo có ngôi nhà nhỏ cuối phố Đội Cấn, nhớ đến đứa em tinh nghịch có mái tóc mềm kẹp bổng lên cao, nhớ một đứa em trai miền Nam vừa gửi thư tạm biệt trước lúc lên đường đi học, nhớ một đứa em thân thiết có đôi mắt long lanh dưới hàng mi dài và nhớ sao một người thân yêu đã vĩnh viễn nằm yên nghỉ trên bờ biển quê hương.”

Câu 2. Chỉ ra một yếu tố thể hiện tính phi hư cấu của đoạn trích.

Câu 3. Phân tích tác dụng của thủ pháp nghệ thuật miêu tả được sử dụng trong đoạn văn (1).

Câu 4. Giọng điệu trong đoạn trích đã góp phần như thế nào vào việc bộc lộ tư tưởng và tình cảm của chủ thể trần thuật?

Câu 5. Câu văn “Người cộng sản rất yêu cuộc sống nhưng khi cần vẫn có thể nhẹ nhàng mà chết được.” gợi cho anh/chị suy nghĩ gì về trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước? (Trình bày tối đa 5-7 dòng)

II. VIẾT

Câu 1 

 Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích vẻ đẹp tâm hồn của chủ thể trần thuật thể hiện qua đoạn trích ở phần Đọc hiểu.

Câu 2 

 Thế hệ trẻ là động lực của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nơi trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và dữ liệu lớn đóng vai trò cốt lõi.

 Từ góc nhìn của người trẻ, anh/ chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ về vấn đề: tuổi trẻ với việc làm chủ công nghệ.  

----------------HẾT------------------

Đáp án

I. ĐỌC HIỂU 

Câu 1: 

Phương pháp: 

Vận dụng kiến thức về các biện pháp tu từ để xác định 

Cách giải: 

+ Liệt kê: những nỗi nhớ của nhân vật 

+ Điệp cấu trúc: “nhớ…” 

Câu 2: 

Phương pháp: 

Vận dụng kiến thức về đặc điểm phi hư cấu trong tác phẩm kí để xác định 

Cách giải: 

Chỉ ra 1 trong 4 yếu tố sau:

- Thời gian cụ thể, chính xác: 8.10.[68]; 14.7 [69]

- Con người có thật: Ba má và các em. 

- Địa danh cụ thể: phố Đội Cấn, dải đất Việt Nam. 

- Sự kiện lịch sử có thật: Cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc Việt Nam. 

Câu 3:

Phương pháp: 

Phân tích nghệ thuật miêu tả thiên nhiên 

Cách giải: 

- Miêu tả khung cảnh thiên nhiên “Nắng đầu thu tươi vàng óng ả tràn ngập cả khu rừng”; hình ảnh về con người,  “đứa em tinh nghịch có mái tóc mềm kẹp bổng lên cao”, “đôi mắt long lanh dưới hàng mi dài” 

- Tác dụng: Giúp sự việc hiện lên sinh động, hấp dẫn hơn; từ đó bộc lộ được tình yêu thiên nhiên, con người của chủ thể trần thuật

Câu 4:

Phương pháp: 

Đọc kĩ văn bản để xác định giọng điệu trong văn bản 

Cách giải: 

- Giọng điệu: Ở đoạn (1) giọng điệu trữ tình, da diết, đầy hoài niệm; Ở đoạn (2) giọng điệu trở nên bi tráng, đầy kiên cường và mạnh mẽ.

- Tác dụng: Góp phần thể hiện tâm hồn vừa nhạy cảm, giàu yêu thương vừa kiên cường, bất khuất của chủ thể trữ tình. 

Câu 5:

Phương pháp: 

Có thể tham khảo một số gợi ý sau:

- Biết ơn những người có công với đất nước 

- Sống có lí tưởng, có mục đích

- Trân trọng, giữ gìn nền hòa bình dân tộc

Cách giải: 

Câu nói "Người cộng sản rất yêu cuộc sống nhưng khi cần vẫn có thể nhẹ nhàng mà chết được." là lời nhắc nhở sâu sắc về trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay. Trước hết, chúng ta phải biết ơn sâu sắc những thế hệ cha anh đã không tiếc máu xương, hiến dâng cả tuổi thanh xuân để đổi lấy nền độc lập, tự do mà chúng ta đang hưởng thụ. Từ sự biết ơn ấy, thế hệ trẻ cần sống có lý tưởng, có mục đích cao đẹp, không ngừng phấn đấu học tập và rèn luyện. Và trên hết, trách nhiệm thiêng liêng là phải biết trân trọng, bảo vệ và gìn giữ nền hòa bình dân tộc, góp sức mình xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, xứng đáng với những hy sinh to lớn của thế hệ đi trước.

II. VIẾT

Câu 1: 

Phương pháp: 

1. Nêu được vẻ đẹp tâm hồn của chủ thể trữ tình. 

Tham khảo gợi ý sau:

- Lí tưởng sống cống hiến vì độc lập, tự do của tổ quốc; sự hi sinh quên mình vì lí tưởng; sự dũng cảm, kiên cường; niềm khát khao độc lập tự do; tâm hồn giàu tình yêu thương gia đình, tình yêu quê hương…

2. Đánh giá được vẻ đẹp tâm hồn của chủ thể trữ tình. 

Tham khảo gợi ý sau:

- Những phẩm chất cao đẹp của chủ thể trữ tình tiêu biểu cho vẻ đẹp của con người Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mỹ.

Cách giải: 

Đoạn văn tham khảo: 

Đoạn trích nhật ký của bác sĩ Đặng Thùy Trâm đã phác họa một cách chân thực và cảm động vẻ đẹp tâm hồn cao quý của chủ thể trữ tình. Trước hết, đó là một tâm hồn giàu tình yêu thương, gắn bó sâu nặng với quê hương, gia đình và bạn bè. Nỗi nhớ trong chị không chung chung mà da diết, cụ thể, từ người bạn hiền lành, đứa em tinh nghịch đến hình ảnh người thân đã khuất. Thế nhưng, đẹp đẽ và đáng trân trọng hơn cả chính là lí tưởng sống cao cả, sự hy sinh quên mình vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Giữa hiểm nguy, cái chết luôn cận kề, chị vẫn kiên cường chiến đấu và sẵn sàng "nhẹ nhàng" đón nhận cái chết, xem đó là sự hiến dâng cho "ngày mai của dân tộc". Sự dũng cảm ấy được nuôi dưỡng bởi một niềm khát khao cháy bỏng về một ngày đất nước thanh bình. Có thể khẳng định, những phẩm chất cao đẹp ấy của chị Thùy Trâm không chỉ là biểu tượng cho sức mạnh tinh thần của một cá nhân, mà còn tiêu biểu cho vẻ đẹp của cả một thế hệ thanh niên Việt Nam anh hùng trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước - một thế hệ vừa giàu tình yêu thương, vừa sắt son lí tưởng và quả cảm trong hi sinh.

Câu 2:

Phương pháp: 

1. Mở bài: Giới thiệu được vấn đề nghị luận: tuổi trẻ với việc làm chủ công nghệ

2. Thân bài: 

2.1. Biết giải thích thế nào là làm chủ công nghệ? 

- Làm chủ công nghệ là biết áp dụng kiến thức khoa học và kỹ thuật để giải quyết các vấn đề hoặc cải tiến phương pháp làm việc. Điều này bao gồm việc biết sử dụng thuần thục các công cụ, máy móc, kỹ thuật, và kỹ năng để đạt được kết quả mong muốn.

2.2. Nêu được những biểu hiện làm chủ công nghệ.

- Công nghệ giúp tuổi trẻ tiếp cận thông tin nhanh chóng, nâng cao hiệu suất công việc, và phát triển các dịch vụ y tế, giáo dục ngày càng hiện đại. 

Dẫn ra và phân tích các bằng chứng.

- Công nghệ cũng tạo ra những thay đổi sâu sắc trong xã hội và đời sống cá nhân. 

Dẫn ra và phân tích các bằng chứng

 2.3. Chỉ ra được ý nghĩa (vai trò, tác dụng) của tuổi trẻ làm chủ công nghệ: 

- Làm chủ công nghệ có vai trò rất quan trọng đối với mọi người, nhất là với thế hệ trẻ trong bối cảnh hiện nay: Trong thời đại 4.0, khoa học công nghệ phát triển vượt bậc, ảnh hưởng mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống.

- Tuổi trẻ phải nhận thức sâu sắc được vai trò quan trọng của khoa học, công nghệ đối với sự phát triển của bản thân và xã hội.

+ Làm chủ công nghệ giúp người trẻ rèn luyện tư duy sáng tạo, nâng cao hiệu suất làm việc và học tập.

+ Những cá nhân thành thạo công nghệ sẽ thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số, sáng tạo ra các sản phẩm hữu ích, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp tạo lập tương lai tốt đẹp cho mình và góp phần xây dựng, bảo vệ đất nước.

2.4. Biết mở rộng, nâng cao vấn đề

- Phê phán vấn đề tiêu cực khi công nghệ phát triển, làm chủ công nghệ : 

+ Mối quan hệ giữa người với người, đặc biệt là trong gia đình và cộng đồng, ngày càng trở nên xa cách, khi mà mỗi người đều bị cuốn vào các thiết bị điện tử.

+ Một vấn đề nghiêm trọng khác là tác động tiêu cực của công nghệ đối với sức khỏe và vấn đề rác thải từ những sản phẩm công nghệ lỗi thời. 

- Đề xuất những giải pháp để cân bằng giữa sự làm chủ công nghệ và xây dựng cuộc sống tốt đẹp. 

3. Kết bài: Khẳng định quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân. 

Cách giải: 

Bài viết tham khảo:

Trong kỷ nguyên cách mạng công nghiệp 4.0, khi trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và dữ liệu lớn đang dần định hình mọi mặt của đời sống, câu chuyện tuổi trẻ với việc làm chủ công nghệ trở thành một vấn đề có ý nghĩa thời sự sâu sắc. Không chỉ là người tiếp nhận, thế hệ trẻ hôm nay còn là lực lượng đi đầu trong việc khai thác và sáng tạo công nghệ mới, góp phần thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của xã hội hiện đại.

Trước hết, cần hiểu làm chủ công nghệ là khả năng vận dụng kiến thức khoa học - kĩ thuật vào đời sống để giải quyết vấn đề hoặc cải tiến phương pháp làm việc. Điều đó bao gồm việc sử dụng thành thạo công cụ, máy móc, phần mềm và kĩ thuật trong học tập, lao động; đồng thời biết điều chỉnh, sáng tạo để đạt hiệu quả cao hơn. Nói cách khác, làm chủ công nghệ không chỉ là "biết dùng", mà còn là "biết khai thác" và "biết đổi mới".

Ở thế hệ trẻ, biểu hiện làm chủ công nghệ vô cùng đa dạng và sinh động. Nhờ sự hỗ trợ của công nghệ, người trẻ có thể tiếp cận thông tin nhanh chóng qua các nền tảng trực tuyến, mở rộng kiến thức chỉ bằng vài cú chạm. Trong giáo dục, việc học online, sử dụng phần mềm mô phỏng hay kho dữ liệu mở giúp việc học trở nên chủ động và hiệu quả. Trong lĩnh vực y tế, nhiều bạn trẻ tham gia vào các dự án ứng dụng AI để phân tích hình ảnh chẩn đoán, góp phần giảm tải cho đội ngũ bác sĩ. Không ít bạn trẻ Việt Nam đã khởi nghiệp thành công nhờ khai thác công nghệ số, tạo ra sản phẩm như ứng dụng gọi xe công nghệ, nền tảng học trực tuyến, hay các giải pháp chuyển đổi số cho doanh nghiệp. Công nghệ còn mang đến những thay đổi sâu sắc về lối sống: từ thanh toán điện tử, mua sắm trực tuyến đến mô hình làm việc từ xa, giúp con người tiết kiệm thời gian và tăng hiệu suất.

Việc làm chủ công nghệ có vai trò đặc biệt quan trọng với thế hệ trẻ trong thời đại mới. Công nghệ không chỉ là công cụ mà còn là "chìa khóa" mở cánh cửa tương lai. Khi thuần thục công nghệ, người trẻ rèn luyện được tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề và tác phong làm việc khoa học. Những cá nhân am hiểu công nghệ sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số, sáng tạo ra nhiều sản phẩm, dịch vụ hữu ích, nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng. Hơn thế nữa, làm chủ công nghệ còn giúp tuổi trẻ khẳng định bản lĩnh thời đại, sẵn sàng hội nhập quốc tế và góp phần xây dựng, bảo vệ đất nước trước những thách thức mới.

Tuy nhiên, xã hội hiện đại cũng đặt ra nhiều vấn đề cần suy ngẫm. Công nghệ phát triển kéo theo sự lệ thuộc vào thiết bị điện tử, khiến mối quan hệ giữa người với người trở nên xa cách. Nhiều bạn trẻ dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội mà quên đi sự kết nối thực tế. Bên cạnh đó là những tác động tiêu cực đến sức khỏe như cận thị, rối loạn giấc ngủ, ít vận động. Rác thải điện tử từ các thiết bị lỗi thời cũng trở thành mối đe dọa lớn đối với môi trường. Vì vậy, để việc làm chủ công nghệ trở nên ý nghĩa, người trẻ cần sử dụng công nghệ có chọn lọc, kết hợp giữa trải nghiệm kỹ thuật số và đời sống thực, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, cũng như biết tự trang bị kiến thức để không bị công nghệ dẫn dắt ngược lại.

Tóm lại, tuổi trẻ là lực lượng tiên phong trong hành trình làm chủ công nghệ - một hành trình đầy cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Bản thân tôi nhận thấy rằng mỗi người trẻ cần tự ý thức rèn luyện năng lực số, chủ động học hỏi, đồng thời giữ được sự cân bằng trong cuộc sống. Chỉ khi đó, chúng ta mới thật sự làm chủ công nghệ và biến nó thành động lực để tạo dựng tương lai tốt đẹp cho chính mình và cho xã hội.